در لغتنامه ريشه‌شناسي آنلاين آمده‌است كه واژهٔ زعفران از طريق زبان عربي به زبان‌هاي ديگر راه يافته و اصل ريشه آن نامعلوم است.[۲۱] در حقيقت در خصوص اين واژه نيز مانند بسياري از واژه‌هاي ديگر غربي‌ها در مورد منشأ عربي آن به خطا رفته‌اند ريشه اين واژه به پارسي باستان و به سانسكريت برمي گردد و درشاهنامه نيز با تلفظ زعفران آمده‌است. اين واژه در متون عربي سابقه كمتري از زبان فارسي دارد و متون عربي كه واژه زعفران را بكار برده‌اند به كتب ايرانياني مانند ابوعلي سينا و رازي برمي گردد. گياه زعفران بومي ايران و هند است و در هيچ كشور عربي بصورت طبيعي نمي‌رويد. .[۲۲] همچنين گفته شده زَعفَران يا زفران عربي‌شدهٔ و يا تغيير يافته زَرپَران[۲۳] همچنين واژهٔ فارسي براي گياه زعفران كُركُم[۲۴] و زَرپَران است كه وارد عربي شده و تلفظ زعفران يافته است.[۲۳] گفته شده ممكن است واژه زعفران ريشه اكدي داشته باشد. نام ديگر آن در فارسي ميانه به صورت كوركوم (kurkum) تلفظ مي‌شد. در زبان تركي زفرون (زفرو)[نيازمند منبع] و در عربي الزعفران در انگليسي saffron در اسپانيايي azafrán در فرانسه safrane در ايتاليايي zaferano به هندي zuffron تلفظ مي‌شود.
سابقهٔ كاشت زعفران در ايران (به خصوص زعفران قائنات) به بيش از ۳۰۰۰ سال پيش بازمي‌گردد. اين گياه رنگي و گران‌بهاي چندين ساله، بدون ساقه‌است و پياز دارد و چون درخاك كوير به عمل مي‌آيد، به طلاي سرخ و يا طلاي كوير شهرت يافته‌است. براي به دست آوردن يك كيلوگرم زعفران خشك به ۱۱۰/۰۰۰ تا ۱۷۰/۰۰۰ گل زعفران نياز است. همچنين يك كارگر بايد ۴۰ ساعت كار كند تا ۱۵۰/۰۰۰ گل را بچيند. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالي، كاربردهاي فراواني در توليد فراورده‌هاي غذايي، دارويي و شيميايي دارد و با توجه به محدوديت كشت و توليد، از فراورده‌هاي گران‌قيمت به شمار مي‌رود. ايران با متوسط توليد ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع توليد جهاني زعفران (بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در سال) در اين زمينه مقام اول را داراست. اسپانيا با توليد متوسط ۲۵ تن، مقام دوم و كشورهاي هندوستان، جزاير اسپرون روسيه، سنگاپور، مالزي، ژاپن، تايوان، چين، فرانسه، ايتاليا، آلمان، استراليا و يونان با توليد متوسط ۲۵تن، مجموعاً مقام سوم را به خود اختصاص مي‌دهند. مركز اصلي پرورش اين گياه، مناطق كويري و كم‌آب جنوب خراسان است و سابقهٔ زعفران كاري در اين منطقه، به ۷۰۰سال پيش بازمي‌گردد.[۲۵] زعفران از محدود گياهاني است كه در شرايط سخت زيستي پرورش مي‌يابند. با توجه به آن كه جايگاه تاريخي زعفران در ايران بوده و منشأ آن نيز ايران است، اين گياه يكي از جذابيت‌هاي ويژهٔ ايران به شمار مي‌آيد. زَعفِران گياهي دارويي و صنعتي است. به بخش كلاله و يا قرمزي گل زعفران سرريشه مي‌گويند. اين بخش در ابتداي برداشت به رنگ قرمز روشن است ولي به مرور رنگ آن به تيرگي مي‌گرايد. تازهٔ آن از عطر خوش طعمي برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصي مي‌دهد. براي كشاورزان در خراسان، زعفران (طلاي سرخ) درآمد اصلي است. اين گياه تنها دوبار در سال - اول آبان‌ماه (قبل از محصول‌دهي) و اوايل آذرماه (در پايان محصول‌دهي) - به آب نياز دارد و تا بهار، آب باران و برف براي آن كافي است. كاشت، داشت و برداشت آن فرصت‌هاي فراوان شغلي به وجود مي‌آورد، حمل و نقل آن گران تمام نمي‌شود و توان ارزآوري دارد. از آماري كه به گونه‌اي نه چندان دقيق دربارهٔ زعفران و زعفران كاران ايران منتشر مي‌شود، چنين برمي‌آيد كه بيشتر از صدهزار خانوار، به ويژه در شهرستان‌هاي تربت حيدريه، تايباد (طيبات)، باخرز، گناباد و بجستان در استان خراسان رضوي و شهرستان‌هاي قائن، فردوس، سرايان و بيرجند در استان خراسان جنوبي و شهرستان‌هاي اقليد و استهبان در استان فارس از اين محصول روزگار مي‌گذرانند. از حدود ۲۳۰ تن زعفراني كه هرسال در جهان توليد مي‌شود، بيش از ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست مي‌آيد. گذشته از ساير مناطق ايران بقيه عمدتاً در اسپانيا، يونان، مراكش، هند و افغانستان توليد مي‌شود.[۲۶] استان خراسان رضوي با توليد حدود ۱۷۰ تن زعفران و سهم ۷۵٫۵ درصدي از توليد اين محصول، مقام اول را در كشور داراست.
در لغتنامه ريشه‌شناسي آنلاين آمده‌است كه واژهٔ زعفران از طريق زبان عربي به زبان‌هاي ديگر راه يافته و اصل ريشه آن نامعلوم است.[۲۱] در حقيقت در خصوص اين واژه نيز مانند بسياري از واژه‌هاي ديگر غربي‌ها در مورد منشأ عربي آن به خطا رفته‌اند ريشه اين واژه به پارسي باستان و به سانسكريت برمي گردد و درشاهنامه نيز با تلفظ زعفران آمده‌است. اين واژه در متون عربي سابقه كمتري از زبان فارسي دارد و متون عربي كه واژه زعفران را بكار برده‌اند به كتب ايرانياني مانند ابوعلي سينا و رازي برمي گردد. گياه زعفران بومي ايران و هند است و در هيچ كشور عربي بصورت طبيعي نمي‌رويد. .[۲۲] همچنين گفته شده زَعفَران يا زفران عربي‌شدهٔ و يا تغيير يافته زَرپَران[۲۳] همچنين واژهٔ فارسي براي گياه زعفران كُركُم[۲۴] و زَرپَران است كه وارد عربي شده و تلفظ زعفران يافته است.[۲۳] گفته شده ممكن است واژه زعفران ريشه اكدي داشته باشد. نام ديگر آن در فارسي ميانه به صورت كوركوم (kurkum) تلفظ مي‌شد. در زبان تركي زفرون (زفرو)[نيازمند منبع] و در عربي الزعفران در انگليسي saffron در اسپانيايي azafrán در فرانسه safrane در ايتاليايي zaferano به هندي zuffron تلفظ مي‌شود.
سابقهٔ كاشت زعفران در ايران (به خصوص زعفران قائنات) به بيش از ۳۰۰۰ سال پيش بازمي‌گردد. اين گياه رنگي و گران‌بهاي چندين ساله، بدون ساقه‌است و پياز دارد و چون درخاك كوير به عمل مي‌آيد، به طلاي سرخ و يا طلاي كوير شهرت يافته‌است. براي به دست آوردن يك كيلوگرم زعفران خشك به ۱۱۰/۰۰۰ تا ۱۷۰/۰۰۰ گل زعفران نياز است. همچنين يك كارگر بايد ۴۰ ساعت كار كند تا ۱۵۰/۰۰۰ گل را بچيند. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالي، كاربردهاي فراواني در توليد فراورده‌هاي غذايي، دارويي و شيميايي دارد و با توجه به محدوديت كشت و توليد، از فراورده‌هاي گران‌قيمت به شمار مي‌رود. ايران با متوسط توليد ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع توليد جهاني زعفران (بين ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در سال) در اين زمينه مقام اول را داراست. اسپانيا با توليد متوسط ۲۵ تن، مقام دوم و كشورهاي هندوستان، جزاير اسپرون روسيه، سنگاپور، مالزي، ژاپن، تايوان، چين، فرانسه، ايتاليا، آلمان، استراليا و يونان با توليد متوسط ۲۵تن، مجموعاً مقام سوم را به خود اختصاص مي‌دهند. مركز اصلي پرورش اين گياه، مناطق كويري و كم‌آب جنوب خراسان است و سابقهٔ زعفران كاري در اين منطقه، به ۷۰۰سال پيش بازمي‌گردد.[۲۵] زعفران از محدود گياهاني است كه در شرايط سخت زيستي پرورش مي‌يابند. با توجه به آن كه جايگاه تاريخي زعفران در ايران بوده و منشأ آن نيز ايران است، اين گياه يكي از جذابيت‌هاي ويژهٔ ايران به شمار مي‌آيد. زَعفِران گياهي دارويي و صنعتي است. به بخش كلاله و يا قرمزي گل زعفران سرريشه مي‌گويند. اين بخش در ابتداي برداشت به رنگ قرمز روشن است ولي به مرور رنگ آن به تيرگي مي‌گرايد. تازهٔ آن از عطر خوش طعمي برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصي مي‌دهد. براي كشاورزان در خراسان، زعفران (طلاي سرخ) درآمد اصلي است. اين گياه تنها دوبار در سال - اول آبان‌ماه (قبل از محصول‌دهي) و اوايل آذرماه (در پايان محصول‌دهي) - به آب نياز دارد و تا بهار، آب باران و برف براي آن كافي است. كاشت، داشت و برداشت آن فرصت‌هاي فراوان شغلي به وجود مي‌آورد، حمل و نقل آن گران تمام نمي‌شود و توان ارزآوري دارد. از آماري كه به گونه‌اي نه چندان دقيق دربارهٔ زعفران و زعفران كاران ايران منتشر مي‌شود، چنين برمي‌آيد كه بيشتر از صدهزار خانوار، به ويژه در شهرستان‌هاي تربت حيدريه، تايباد (طيبات)، باخرز، گناباد و بجستان در استان خراسان رضوي و شهرستان‌هاي قائن، فردوس، سرايان و بيرجند در استان خراسان جنوبي و شهرستان‌هاي اقليد و استهبان در استان فارس از اين محصول روزگار مي‌گذرانند. از حدود ۲۳۰ تن زعفراني كه هرسال در جهان توليد مي‌شود، بيش از ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست مي‌آيد. گذشته از ساير مناطق ايران بقيه عمدتاً در اسپانيا، يونان، مراكش، هند و افغانستان توليد مي‌شود.[۲۶] استان خراسان رضوي با توليد حدود ۱۷۰ تن زعفران و سهم ۷۵٫۵ درصدي از توليد اين محصول، مقام اول را در كشور داراست.
نگهداري زعفران